مستند گهواره عشق

در کتاب‌های تاریخی عراق معروف به گهواره ی تمدن است.تاریخ عراق همیشه از نگاه پادشاهان روایت شده و با همین نگاه کل تاریخ این سرزمین را نوشته‌اند. اما عراق یک تاریخ دیگر هم دارد که داستان جدیدی برای این سرزمین می‌سازد.

سرزمین عراق در کتاب‌های تاریخی معروف به گهواره ی تمدن است و داستان‌های عجیبی دارد. زمانی این سرزمین میزبان اولین تمدن کل تاریخ یعنی تمدن سومری‌ها بود و دورانی را با حکومت‌های بزرگ دنیا از هخامنشیان و ساسانیان تا یونانیان و رومی‌ها گذرانده است. یک زمانی هم پایتخت حکومت عباسیان بوده‌است

بغداد در دوره بنی‌عباس نزدیک به 500 سال یکی از شهرهای جهان اسلام بود که مغول‌ها به طرز وسیعی آن را تخریب کردند. عثمانی‌ها در دوران خودشان به این سرزمین چشم طمع داشتند. عراق مدتی هم تحت اشغال انگلیسی‌ها بوده‌است. بعثی های خشن آسیب های زیادی به این کشور وارد کردند و آمریکایی‌ها هم از سابقه ی سیاه اشغال و جنایات خود، آن بی‌نصیب نگذاشتند.

این روزها چند سالی است که هیولایی به نام داعش را  به جان مردم عراق انداخته اند اما تمام اینها تاریخ عراق از یک نگاه خاص است، همان نگاهی که تاریخ را برای ما نوشته و نمی‌گذارد خیلی چیزها مشخص شود. کنار این تاریخ پر زد و خورد عراق، یک تاریخ دیگر هم وجود دارد.

 در عراق فقط پادشاهان و حکومت‌ها رفت‌وآمد نداشتند بلکه تعداد زیادی پیامبر و امام هم در این سرزمین به دنیا آمدند، زندگی کرده‌اند و یا از دنیا رفته اند. از حضرت آدم و نوح گرفته که مزارشان  در اینجاست تا حضرت ابراهیم و موسی و سلیمان که به این سرزمین رفت‌وآمد داشته‌اند. برخی معتقدند که حضرت عیسی‌ مسیح  در این سرزمین به ‌دنیا آمده است.

در دوران پیامبر اسلام(ص) و بعد از آن نقش این سرزمین کم‌نظیر است. در روزهای آخر حکومت و زندگی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام ،وضع عراق و کوفه بسیار خاص بود،به طوری که ایشان به فرزندشان امام حسن (ع) وصیت می‌کند شبانه دفنشان کنند تا مزارشان مانند مزار حضرت فاطمه(س) مخفی باقی بماند. قبر حضرت علی علیه‌السلام حدود صد سال پنهان می‌ماند و بعد از سقوط بنی‌امیه آشکار می‌شود .جایی اطراف کوفه کنار وادی‌السلام که امروزه به نجف‌اشرف معروف است.

وقتی محل مزار امام علی علیه‌السلام مشخص شد، اولین بارگاه برای ایشان در دوران هارون‌الرشید عباسی ساخته شد. اما هارون‌الرشید دشمن اهل‌بیت و قاتل امام موسی ابن‌جعفر(ع)، دستور می‌دهد مزار امام حسین(ع) در کربلا را که توسط مختار ثقفی ساخته‌شده بود ویران کنند و زمینه کربلا را به آب ببندند. مأمون پسر هارون که آدم زیرکی بود ،قبل‌از این‌که امام رضا(ع) را به شهادت برساند برای‌اینکه دل شیعیان را نرم کند یک بارگاه جدید برای امام حسین (ع) می سازد اما چند سال بعد متوکل عباسی که کینه‌اش نسبت‌به اهل‌بیت پیامبر معروف است، مزاری که مأمور ساخته بود را به‌کلی ویران می‌کند و دستور می‌دهد که کربلا را دوباره به آب ببندند، اما آب بر محدوده قبر امام حسین نزدیک نمی‌شود و مسیرش را عوض می‌کند تا نشان داده شود که این‌جا یک سرزمین خاص است جایی‌که امام علی آن را سرزمین عاشقان نامید

 پس از گذشت زمان، علوی‌ها در طبرستان ایران به قدرت می‌رسند. با حمایت آن‌ها مرقد امام علی علیه‌السلام بزرگ‌تر از قبل می‌شود و برای مزار امام حسین قبه و ایوان می‌سازند. آل‌بویه که اهل منطقه گیلان بودند، زمانی‌که در ایران و بخش‌هایی از عراق حکومت تشکیل می‌دهند منشأ خدمات مهمی در کربلا و نجف و کاظمین و سامرا می‌شوند. اما اوج کار ایرانیان برای ساخت حرم برای اهل‌بیت به دوران صفویه و دانشمندان برجسته‌ای مانند شیخ‌بهائی برمی‌گردد.در زمان نادرشاه کارهای برجسته‌ای انجام می‌شود، اما قصه ی مظلومیت اهل‌بیت(ع) در کربلا چند سال بعد یک ورقه تازه می‌خورد .

عید غدیر حدود دویست سال قبل وهابیان به کربلا حمله می‌کنند و جنایات زیادی مرتکب می‌شوند. بعد از کوتاه شدن دست وهابیان، ایرانیان در زمان قاجار دوباره به عراق می‌روند و شروع به بازسازی کربلا می‌کنند، اما عتبات بازهم یک دوران غم‌انگیز دیگر پیش رو دارد.

با روی کار آمدن حزب بعث صدام در عراق شرایط سختی برای عتبات و شیعیان شروع می‌شود و به‌همین خاطر ایرانی‌ها هم نمی‌توانند مانند قبل به عراق بروند. با پیروزی انقلاب در ایران شرایط پیچیده‌تر هم می‌شود و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران راه زیارت را به‌کلی می‌بندد. رزمنده‌های ایران در آن زمان یکی از آرزوهای مهمشان این بود که کربلا را از دست بعثی‌ها آزاد کنند. بعد از جنگ با ایران و شکست بعثی‌ها در جنگ اول خلیج‌فارس، شیعیان عراق که از این‌همه ظلم و جنایت عصبانی بودند علیه صدام حرکتی اعتراضی را شروع می‌کنند که معروف به انتفاضه شعبانیه است.

در سرکوب وحشیانه‌ی این قیام آسیب‌های بسیار جدی به حرم‌های نجف و کربلا وارد می‌شود اما صدام به‌خاطر جنایاتی که علیه مردم عراق کرده بود در جنگ دوم خلیج‌فارس و حمله امریکایی‌ها خیلی سریع سقوط کرد. از سال 1382 که صدام رفت، حرم امامان در عراق وارد مرحله ی بی‌نظیری در کل تاریخ حرم‌ها شد. صدام به عتبات آسیب‌های زیادی زد .یکی از بدترین شرایط را نجف داشت اما آنجایی‌که از نجف هم سخت‌تر و بیشتر آسیب‌دیده است کربلا بود. اثر گلوله‌ها و ترکش‌های سرکوب اعتراض شعبانیه هنوز بر در و دیوار حرم امام حسین وجود داشت. وضع سقف و آیینه‌ها هم بحرانی بود و هر لحظه ممکن بود ویران شود.

یک طرح برای بازسازی فوری کربلا به نام طرح یا حسین کلید می‌خورد .اول نیاز بود سنگ‌کاری های داخل حرم درست شود  و بعد از آن آیینه‌کاری ها و سقف‌ها مرمت شوند. بیست و چهار درب جدید در حرم ساخته و نصب می‌شوند. ضریح حبیب بن مظاهر پیرمرد باوفای پای کار امام حسین و  ضریح سید ابراهیم مجاب نوه امام کاظم علیه‌السلام که به مزار امام حسین سلام داده بود و جواب سلام شنیده بود هم تعویض می‌شود.

وضع خدمات بهداشتی و درمانی برای زائرین هنوز بد و نگران‌کننده بود و ستاد بازسازی را به بیرون حرم می‌کشاند تا چند کار خدماتی انجام شود. مجتمع خدمات رفاهی سیدالشهدا یک کار مهم در همین زمینه است که به تناسب نیازهای مردم ساخته‌شده و هم‌زمان با این کارها یک پروژه مهم هم در ایران شروع می‌شود که ساخت ضریح جدید امام حسین علیه‌السلام بود. ایرانی‌ها در مسیر بدرقه ی ضریح امام حسین(ع) سنگ تمام گذاشتند

ستاد از سال 1384 به کاظمین هم وارد می‌شود مرمت و تعویض خشت‌های گنبد امام کاظم و امام جواد علیه‌السلام از اولین کارها در کاظمین است. طلاکاری و بازسازی گلدسته‌ها و ساخت و تعویض درب‌های حرم به‌ اضافه ی بازسازی ایوان زیبا و باصفای باب المراد و تعویض سنگ کف و بدنه ی صحن حرم در کنار بازسازی مسجد صفویه که از آثار مهم تاریخی محسوب می‌شود از اقدامات دیگر ستاد بازسازی است.

اما در همین سال‌ها که طعم بازسازی مرقد ائمه کام عاشقان اهل‌بیت را حسابی شیرین کرده‌است یک حادثه‌ی وحشتناک همه را در شوک فرو می‌برد. صبح زود یکی از روزهای اسفندماه 1384 تروریست‌های تکفیری وارد حرم امامین عسکریین می‌شوند و با کار گذاشتن حجم زیادی مواد منفجره حرم را منفجر می‌کنند. فقط یک‌سال و چند ماه بعد یعنی خرداد 1386 یک‌بار دیگر همان اتفاق تکرار می‌شود و این‌بار دو گلدسته ی حرم کامل تخریب می‌شوند.

 معروف است که سامرا به معنی شاد کننده بیننده است اما شیعیان بارها اسم سامرا را شنیده‌اند و غم و غصه ی سنگینی را تجربه کرده‌اند. وضعیت امنیتی عراق طوری نیست که رفت‌وآمد و بازسازی سامرا آسان باشد، بااین‌حال ستاد از سال 1389 وارد سامرا می‌شود و در شرایط سخت امنیتی و پشتیبانی کار را شروع می‌کند. ساخت و طلاکاری گنبد سامرا که بزرگ‌ترین گنبد خشتی جهان است یکی از مهم‌ترین کارهای ستاد و ایرانیان عاشق است .ضریح امام هادی(ع) و امام عسکری (ع) هم تحت نظر آیت‌الله سیستانی در ایران ساخته می‌شود که سال 1392 در قم ازآن‌رو نمایی شد.

در سامرا کارهای خوب و مهمی در شهر مسیب و بلد انجام می‌شود اما تروریست‌های تکفیری این‌بار به حرم سیدمحمد حمله می‌کنند. همین اتفاق‌های غیر قابل‌پیش‌بینی است که سختی کار در عراق را چند برابر کرده‌است اما یک کار جدی و خیلی سخت‌تر عراق روی زمین ماند که انجام دادن آن بسیار دشوار بود.

 حرم امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام اولین جایی است که مشکل کوچک بودن آن به چشم می‌خورد. حرم امام علی(ع) فقط حدود دوازده هزار متر مساحت داشت که پاسخگوی زائرین نبود. بعد از بررسی‌های دقیق مشخص می‌شود که زمینی در ضلع غربی حرم وجود دارد که تعدادی هتل با کیفیت پایین و یک پارکینگ در آن ساخته شده‌است تا بعثی ها بتوانند تمام زائرین حرم را یکجا جمع کنند و از لحاظ امنیتی کنترل کنند. با همکاری دولت عراق صاحب این زمین‌ها پیدا می‌شود و رضایت آن‌ها جلب می‌شود .در مرحله بعد هتل‌ها تخریب می‌شوند و بزرگ‌ترین طرح توسعه حرم امام علی علیه‌السلام در کل تاریخ کلید می‌خورد. طرح جدید با پیشنهاد ستاد بازسازی و موافقت آیت‌الله سیستانی به نام همسر امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نام‌گذاری می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم زمین پروژه این است که در طول تاریخ دقیقاً مسیر حرکت کاروان ائمه اطهار بوده‌است. زمانی‌ آن‌ها مشرف به زیارت جد بزرگوارشان می‌شدند و حالا هم قرار است یک صحن و شبستان  ساخته شود

موضوع توسعه ی حرم در کربلا با هر جای دیگری تفاوت دارد. اولاً به‌خاطر ساخت‌وسازهای اطراف حرم دید گنبد امام حسین  (ع) که نماد مهمی برای اظهار عشق و محبت به حضرت محسوب می‌شود به‌شدت محدود شده‌است مشکل دیگر فضای بسیار کوچک اطراف ضریح امام حسین علیه‌السلام و زیر قبه است.

به دلیل وجود چهار ستون که هر کدام شش متر عرض دارند و همه ی وزن گنبد روی دوش آن‌هاست، بازکردن فضای اطراف ضریح بسیار سخت و خطرناک است. آن‌هم در شرایطی که به‌خاطر بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی در کربلا زمین سست می‌باشد .در این طرح شصت درصد قطر هر کدام از ستون‌ها کم شد و فضای آزادشده به محوطه اطراف ضریح و زیر قبه اضافه شد. در شرایطی که امکان تعطیلی حرم وجود ندارد و زائرین دائماً در آن‌جا رفت‌وآمد دارند ستون‌های لاغر شده استحکام بیشتری دارند.

گنبد حدود هفت متر بالاتر از گنبد قبلی نصب شد اما هنوز یک مشکل اساسی وجود داشت. اندازه حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) به‌هیچ‌وجه متناسب با حجم زائرین به‌خصوص در ایامی مانند اربعین یا دهه ی اول محرم نبود. برهمین اساس طرح جامع توسعه حرم امام حسین(ع) شروع شد. اولین بخش از این طرح که بسیار ضروری است ساخت یک صحن با فضای 160 هزار متر در اطراف حرم است .این صحن باید حد فاصل خیمه‌گاه تل زینبیه و مرقد حضرت سیدالشهدا ساخته می‌شد. اسم این پروژه را به نام قهرمان صبور کربلا حضرت عقیله‌ی بنی‌هاشم زینب کبری نام‌گذاری کردند.

 وقتی در کربلا قرار بر انجام کاری باشد همیشه پای آب در میان است. کربلا در میان دجله و فرات است. این دو رودخانه از پرآب‌ترین رودخانه‌های عراق هستند و سطح آب‌های زیرزمینی در این منطقه را به‌طرز غیرقابل باوری بالا برده‌اند. ازآنجایی‌که  در این پروژه حدود صد و شصت هزار متر باید به فضای حرم اضافه شود و ساختن ساختمان چند طبقه هم به‌خاطر محدود کردن دید گنبد اصلا ممکن نبود، بنابراین این طرح باید حداقل دو طبقه پایین‌تر از سطح زمین بنا می شد. کاری که به‌خاطر بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی تقریباً غیرممکن به نظر می رسد.

برای موفقیت در این پروژه سخت باید در مرحله اول دور زمین را با استفاده از یک دستگاه غول‌پیکر و پیشرفته بنام هیدرو فرز که در صنایع سدسازی کاربرد دارد و می‌تواند تا عمق چهل متری زمین را حفر کند استفاده شود و عایق‌بندی و آب‌بندی ایجاد شود. یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های مهندسی در تاریخ عتبات عالیات همین پروژه می‌باشد. وقتی این کار عایق بندی و آب بندی به‌صورت کامل انجام شود، زمین برای گودبرداری آماده می‌شود. انگار که یک کشتی در عمق اقیانوس گذاشته شده و آب نباید از هیچ طرف به آن نفوذ کند.

ستاد بازسازی هم‌زمان با این کار مهم، طرح توسعه در کاظمین را هم شروع کرده‌است. اما سامرا سرزمینی که در طول تاریخ روی مظلومیت اهل‌بیت را به خودش دیده است، این روزها با نصب ضریح جدید حرم عسکریین علیه‌السلام و بازسازی حرم حال‌وهوای تازه‌ای پیدا کرده‌است. سامرا بیش‌از هرجایی در عالم یاد و عطر امام‌زمان علیه‌السلام را دارد. امام همین‌جا به دنیا آمدند و غیبت ایشان از این‌جا آغاز شد.

اربعین و حضور میلیونی عاشقان اهل‌بیت در عراق نشانه و نوید مهمی از آخرالزمان است. نوید یک فصلی که همه ی انسان‌های آزاده دنیا منتظر آن هستند. این‌جا عراق است نه‌فقط گهواره ی تمدن، بلکه گهواره‌ی عشق و پایتخت حکومت جهانی پسر فاطمه سلام‌الله‌علیها.