مرمت و احیای کتیبه و ایوان تاریخی حرم مطهر امام علی(علیه السلام ) به روش ملقمه

حدود 280 سال پیش وقتی نادرشاه افشار به زیارت نجف رفت، دستور داد به جای کاشی‌های سبز رنگ صفوی “یادگار شیخ بهایی”، گنبد و دو گلدسته حرم را طلا کاری کنند.

تعمیر و طلاکاری گنبد، گلدسته‌ها و ایوان حرم هزینه سنگینی داشت، با این حال نادرشاه علاوه‌بر تأمین آن، ‌هدایایی به خزانه‌ی علوی پیشکش کرد که می‌گویند؛ هنوز در خزانه مانده است.

رضیه بیگم، همسر نادرشاه افشار نیز در این نوسازی دستی داشت. وقفی کرد که خرج کاشی‌های آستان از آن محل تأمین شد.

اقدام شاه ایران به چشم شیعیان آمد و در این وصف اشعاری به زبان‌های فارسی، عربی، ترکی و هندی سرودند که آثار آن‌ها در ایوان طلا به جای مانده است.

ایوان طلا از زیباترین و با شکوه‌ترین ایوان‌های حرم حضرت علی علیه السلام است که در پایین پای مبارک و رو به مشرق واقع شده است.

این ایوان 40 متر ارتفاع و 45 متر طول دارد. این طلاکاری به خواست نادر شاه در سال 1121خورشیدی (1156 قمری) انجام شد.

از داخل ایوان طلا، دری به داخل رواق باز می‌شود و چهل چراغ زیبایی در وسط ایوان نصب شده که هدیه‌ی ناصرالدین شاه است.

در مقابل این ایوان حوض بزرگی قرار داشت که به نام “ کوثر” مشهور بود.

در شمال و جنوب ایوان، دو گلدسته‌ی زرین به ارتفاع 35 متر برافراشته شده که برخی از آیه‌های سوره‌ی جمعه روی آن‌ها کتیبه نگاری شده است.

در میان ایوان طلا، در کنار در ورودیِ رواق، چکامه‌ای فارسی از “عرفی شیرازی” به خط “محمدجعفر اصفهانی” نصب شده که به ستایش علی بن ابی‌طالب علیه السلام پرداخته است.

از اشعار معروف نصب شده می توان به اشعار زیر اشاره کرد:

زائران درگهت را بر در خلد برین                 می دهند آواز طبتم فادخلوها خالدین

که از نمای روبروی ایوان، بر سینه سمت راست نصب شده است و شعر دیگر:

تا نجف شد آفتاب دین و دولت را مقام           خاک آن دارد شرف بر زمزم و بیت الحرام

که بر روی سینه چپ نصب شده است.

اشعارفارسی که بیشتر یادگارمعماری شیخ بهایی است وازدوران مرمتهای نادرشاه افشار باز مانده، در حمله رژیم صدام با حمله توپ و تانک تخریب و بعدها جای خالی آن‌ها با خشت‌های طلا، پوشانده شد و پس از ورود ستاد بازسازی عتبات عالیات، عیناً بازسازی و نصب گردید.

در بالای ایوان، ناودانی طلایی به طول 110 سانتیمتر نصب شده که آب باران پشت بام حرم و رواق‌ها از همین یک ناودان سرازیر می‌شود. زائران معتقدند؛ چون آب باران با غبار گنبد آمیخته شده متبرک است، برای همین هنگام بارش باران زیر ناودان طلا برای ذکر و دعا جمع می‌شوند.

پروژه ی مرمت و احیای ایوان تاریخی حرم  امام علی علیه اسلام در تاریخ 1392/07/22 توسط ستاد بازسازی عتبات عالیات آغاز و در تاریخ  1398/08/18 به پایان رسید. 

این پروژه به روش ملغمه در جا با همراهی کارشناسان میراث فرهنگی به سرپرستی دکتر بهرمان و تیم همراه و مدیریت اجرایی مهندس زالفرد مرمت و بازسازی شد.