غُرَرُ الحِکَم و دُرَرُ الکَلِم در درون صدف است.

خداوند بر این قلم خیر دهد

یکی از نویسندگان کتب فاخر و نگین انگشتری کتاب های دردست از زبان امیرالمومنین علی ابن ابی طالب علیه السلام بی شک قاضی ناصح‏ الدین ابوالفتح عبدالواحد بن محمدبن عبدالواحد تمیمی آمِدی است.

آمِدی قاضی بوده است و از شهر آمِد در دیار بکر اصالت خود را گرفته است و از زندگی نامه ی این مرد اطلاعاتی در دسترس ما نیست و چیزی رویت نشده است. دیار بکر در کردستان ترکیه واقعه شده و این مرد سر جمع دو کتاب برجای گذاشته و کتاب دیگر ایشان ((جواهر الکلام فی الحکم و الاحکام من قصة سید الانام)) نام دارد ،که حاجی خلیفه بخش از مقدمه این کتاب را تحریر کرده است.

ابن شهر آشوب نقل کرده است که: اذن و اجازه روایت غررالحکم را از آمِدی گرفته است.

در واقع باید گفت آمِدی شهرت خود را مدیون کتاب الغررالحکم و دررالکلم است.

نسخه خطی و قدیمی کتاب

کتاب را بشناسیم

غُرَرُ الحِکَم و دُرَرُ الکَلِم اندرزهای برتر و سخنان چون دُر کتابی یک جلدی مشتمل بر ۱۰۷۶۰ سخن گوهر بار از سخنان کوتاه امیرالمؤمنین(ع)، تألیف ابوالفَتح آمِدی از دانشمندان قرن پنجم هجری. غرر الحکم از کتاب‌های معروف حدیثی شیعه است و آمِدی احادیث آن را بر اساس حروف الفبا تنظیم کرده است. هم‌اکنون چندین ترجمه، تلخیص و فهرست موضوعی از این کتاب در دست است.

سالهای پیش استادی بودند که می فرمودند:

کتاب غرر الحکم پیامک های کوتاه و زیبای علی ابن ابی طالب است برای نسلی که دیگر حال و حوصله ی مطالعه ی متون بلند را ندارند و دیگر متون بلند و کتب چند جلدی مورد بحث خیل عظیمی از مردم نیست.دوره ای بود که شما می نشستید و ساعت ها در محافل دوستانه، خانوادگی و کاری درباره ی یک امر شاید بی اهمیت ساعتها حرف می زدید ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و سرعت گرفتن زندگی روزانه طیف عظیمی از مخاطبان به طور ناخواسته خواستار سریع به هدف رسیدن هستند.

و دوره ی پند و اندرز های بلند در کتب را رو به اتمام می بینند.

اما ما اینجا درین متن به دنبال این نیستیم که تایید یا رد حرف های دیگران را نماییم و این امر باشد برای متخصصان کار آمد درین حوزه ما اینجا می خواهیم بگوییم که حضرت امیرالمومنین درین کتاب سخنانی را فرمودند که هر کدام در عین حال که کوتاه هستند ولی کامل اند و غیر قابل ایرادند.

تکه هایی از کتاب

گفتار سودى ندارد ، مگر آن‏كه با كردار همراه شود.

جان شما را بهايى جز بهشت نيست ؛ آن را جز به بهشت نفروشيد.

لذّت كريمان در خورانيدن ، و لذّت فرومايگان در خوردن است.

هر كس به جاهاى بد وارد شود ، بدنام مى‏شود.

هر كس خدا را فراموش كند ، خدا او را به خودْ فراموشى دچار مى‏كند.

هر كس شتاب كند ، لغزشش بسيار شود.

هر كه چيزى را دوست بدارد ، ياد آن وِرد زبانش مى‏شود.

هر كس از ترس فقر ، دست از بخشش فرو بندد ، به سوى فقر شتافته است.

هر كس تصميم خود را آشكار كند ، دورانديشى‏اش باطل شود.

هر كس با مردم مدارا كند ، از مكرشان در امان مى‏ماند.

هر كس آنچه را كه شايسته نيست بگويد ، آنچه را دوست ندارد مى‏شنود.

هركه را توفيق دعا داده شود ، از پذيرش آن محروم نشود.

آن كه مى‏داند براى سخن گفتن خود بازخواست مى‏شود ، بايد سخن كوتاه كند.

هركه با كتاب آرامش يابد ، هيچ آرامشْ‏بخشى را از دست نداده است.

كسى كه به دروغگويى شناخته شود ، سخن راستش نيز پذيرفته نمى‏شود .

آن‏كه با خود يك‏رنگ نباشد ، با ديگران نيز يك‏رنگ نيست.

سخن آخر با شما

در آخر باید گفت خیل زیادی از کتب در تاریخ هستند که حتی درباره ی نگارنده و پژوهش گر آن ده خط هم نمیشود نوشت ولی آثار آنها همیشه در بین محبان اهل بیت می ماند و روز به روز مشتاقان بیشتری را به خود جذب می کنند. این کتاب هم همچون کتب دیگر شاید از نویسنده اش نشود نوشت ولی درباب خود کتاب می شود تا مدت ها به بحث و گفت و گو پرداخت.

پژوهش و نگارش: عدنان شیرمحمدی